... μια αναγκαία υπενθύμιση

Η μόνη περίπτωση στην ιστορία της που η Ελλάδα, τρόπον τινά, δάνεισε μια χώρα, και μάλιστα ιμπεριαλιστική, ήταν, όπως έχει επισημάνει και ο Μανώλης Γλέζος, κατά τη διάρκεια της Κατοχής με το αναγκαστικό δάνειο του Μαρτίου του 1942. Το δάνειο αυτό ήταν αποκύημα της αδυναμίας των κατακτητών να συντηρήσουν διαφορετικά τον στρατό Κατοχής, οι απαιτήσεις και το μέγεθος του οποίου αυξήθηκε υπερβολικά εξαιτίας της ήττας τους στη Μέση Ανατολή, τον χειμώνα του 1942, αλλά και των αναγκών αστυνόμευσης και καταστολής έναντι μιας Αντίστασης που συνεχώς διευρυνόταν.

 «Η διατήρηση της ιστορικής μνήμης επιβάλλει να διαμορφωθούν και να προβληθούν οι χώροι μαρτυρίου και να ανεγερθεί ένα Μουσείο Ιστορίας»

Του αείμνηστου Γιάννη Μανωλεδάκη

Στο πλαίσιο της συνένωσης δήμων και κοινοτήτων ήταν επόμενο κάποιες ιστορικές κοινότητες και δήμοι, μαρτυρικοί τόποι θυσίας και ολοκαυτωμάτων, όπως ο Χορτιάτης, να χάσουν την αυτοτέλειά τους. Σωστή, βέβαια και στοιχειώδης ήταν η πρόβλεψη να δοθεί τουλάχιστον το όνομά τους στα μείζονα δημοτικά συγκροτήματα που δημιουργήθηκαν.

...Το χρωστάμε στους αδικοχαμένους δικούς μας ανθρώπους

Απόσπασμα από τη συγκλονιστική μαρτυρία της 10χρονης –τότε- Ελένης Γκουραμάνη – Νανακούδη

«Εγώ εκείνη τη μέρα ήμουνα με τη μάνα μου και την αδελφή μου. Ακούσαμε πυροβολισμούς που πέσανε στη Καμάρα και όλοι αναρωτιόμασταν τι γίνεται. Μάθαμε ότι σκότωσαν κάποιο γερμανό.

[…]Οι γερμανοί και οι ταγματαλήτες μας μαζέψανε όλους και μας οδήγησαν στο κήπο του Μπατάτσιου. Άρχισαν να μας χτυπάνε, όταν πλησιάζαμε προς τη βρύση για να πιούμε νερό, ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά. Και να φωνάζουν οι ταγματαλήτες «οι άνδρες σας είναι αντάρτες, γι΄αυτό θα σας σκοτώσουμε».

Σε λίγο ήρθε ο Τσαγκαλής ο Πέτρος με τον αδερφό του τον Τάκη κλαίγοντας και  μας είπανε πως σκότωσαν την μάνα τους στο σπίτι, κόψανε τα δάχτυλά της και της πήρανε τα δαχτυλίδια! Τότε συνειδητοποιήσαμε τι μας περιμένει. […]

Μας οδήγησαν μέσα στο φούρνο (Γκουραμάνη). Εγώ πιάστηκα από την ποδιά της αδερφής μου που ήταν 20 χρονών και εγώ 10 και της είπα «Όλγα μου θα μας σκοτώσουν». «Μην φοβάσαι, μου απάντησε, τα μικρά δεν θα τα πειράξουν. Μόνον εμάς τους μεγάλους».

Έρχεται μετά ένας ταγματαλήτης και στήνει ένα οπλοπολυβόλο στην πόρτα. Εγώ ήμουν μπροστά – μπροστά. Άρχισε να πυροβολεί απάνω μας και να μας βρίζει με χυδαία λόγια συγχρόνως. Αφού έριξε όσες σφαίρες μπορούσε, έριξε μετά μια σκόνη εμπρηστική και πήραμε φωτιά. Είχαν ρίξει και μπάλες με χόρτο για να καούμε καλλίτερα! Εγώ γύρισα τότε και είδα τη Μαρίκα του Θεοφάνη με τα μυαλά πεταγμένα από σφαίρα. Η μάνα μου ήταν σκοτωμένη, αλλά και η αδελφή μου, που η σφαίρα τη βρήκε στο κεφάλι, βγήκε και σφηνώθηκε στην αριστερή μου παλάμη. Δύο σφαίρες με είχανε βρει και στα δύο μου γόνατα. Αλλά δεν καταλάβαινα τίποτα ακόμη. Τότε είδα ζωντανή τη Σοφία, του Παναγιώτη του Αγγελινούδη τη γυναίκα, με το μωρό στην αγκαλιά να κατεβαίνει τη σκάλα. Πήγα κοντά της, πιάστηκα από τη φούστα της και κατεβήκαμε μαζί. Ο φούρνος καιγότανε από παντού και άρχισε να πέφτει η σκεπή. Κάτω ήταν όλες σκοτωμένες και πατούσαμε πάνω στα πτώματα. Είχαμε βουτηχτεί στο ζεστό αίμα! Ακόμη δεν είχα πάρει είδηση ότι είχα τραυματισθεί στα δύο πόδια και στο χέρι. Ο τρόμος γύρω δεν με άφηνε να σκεφτώ τίποτα. Δεν προλάβαμε να κατέβουμε κάτω και εμφανίστηκε στην εξώπορτα ένας ταγματαλήτης και με μαχαίρι έκοψε το λαιμό της Σοφίας της Αγγελινούδη. Εγώ ήμουνα πίσω της και έτσι χωρίς να με πάρει είδηση τρύπωσα κάτω από έναν πάγκο. Εκεί ήταν 2-3 γυναίκες που μόλις με είδαν μου είπαν να μην μιλήσω. Σε λίγο βγήκα έξω γιατί η φωτιά έκαιγε τα πάντα και είδα καμιά δεκαριά σκοτωμένους. Έπεσα πάνω τους και εκεί είδα και την Τερψιχόρη, τη γυναίκα του Γρηγόρη του Λασκαρίδη, σκοτωμένη και να θηλάζει το παιδί της! Το αίμα της πεταγότανε σαν βρύση και με έλουζε ολόκληρη. Το μωρό βύζαινε και έκλεγε μαζί. Όμως δεν τολμούσα να το ησυχάσω. Έπρεπε να κάνω και εγώ την σκοτωμένη. Σε λίγο ήρθανε 3-4 ταγματαλήτες και γελάγανε με το μωρό που έκλαιγε. Εγώ προύμυτα. Μου ρίχνουν μια κλωτσιά στα πλευρά να δουν αν ζούσα. Εγώ τσιμουδιά. Μπορεί στη στοίβα να ήταν και άλλοι ζωντανοί που να κάνανε το ίδιο με εμένα. Δεν ξέρω. […]

Έφυγα για το σπίτι μου. Καιγότανε. Πήρα πάλι το δρόμο. Τρείς τέσσερις γερμανοί που με είδαν δεν με πειράξανε! Τα τραύματα μου ακόμη δεν με πονούσαν. Ούτε το αίμα που έτρεχε από τις πληγές μου έβλεπα. Ήταν τόσος ο τρόμος και η αγωνία να βρω έναν ζωντανό. Να σωθώ! Τα ρούχα μου στάζανε από τη δικό μου αίμα, το αίμα της μάνας μου, της Όλγας. Το αίμα των στοιβαγμένων νεκρών που με βοήθησαν να ξεγελάσω τους φονιάδες. Που να νοιαστώ όμως γι’ αυτό. Να σωθώ! Αυτό μόνον ήθελα. […]

Αυτά λοιπόν πέρασα τότε και δεν μπορώ να τα ξεχάσω ούτε στιγμή. Για τούτω εύχομαι σε κανέναν να μην περάσει όσα εμείς περάσαμε τότε. Εύχομαι τα παιδιά μας, τα εγγόνια μας να μην νιώσουν τον πόνο και τη φρίκη που νοιώσαμε εμείς. Που δεν φταίξαμε σε τίποτα. Που δεν προκαλέσαμε στο παραμικρό εμείς τον πόλεμο. Άλλοι τον αποφάσισαν για τα δικά τους συμφέροντα και εμείς οδηγηθήκαμε σαν τα πρόβατα στο σφαγείο πέρα για πέρα άδικα. Γι΄αυτό και  οι νέες γενιές πρέπει να γνωρίζουν τι περάσαμε. Για να μην ξαναγίνουν τα ίδια εγκλήματα. Για να κυριαρχήσουν τα ειρηνικά ιδανικά ανάμεσα στους ανθρώπους. Εμείς δεν θα ξεχάσουμε ποτέ! Το χρωστάμε στους αδικοχαμένους δικούς μας ανθρώπους».

Χορτιάτης 570:  68 χρόνια μετά, το (νεοναζιστικό….) αυγό του φιδιού έσπασε και πρόβαλε το πάντα επικίνδυνο και αποτρόπαιο πρόσωπό του. Θλίψη μα και οργή συνάμα τα συναισθήματά μας.